|
Một lớp học ở Hà Giang |
Gồng mình làm GD vùng khó
Hoàng Su Phì ẩn hiện trong làn sương khói mờ. Đây là huyện vùng cao
biên giới, nằm ở phía tây tỉnh Hà Giang, tiếp giáp với Trung Quốc hơn
30km đường biên, với diện tích 79.955 ha, dân số gần 60.000 người gồm
14 dân tộc anh em. Do kiến tạo của địa hình nên Hoàng Su Phì bị chia
cắt mạng bởi nhiều núi đá cao và khe suối. Toàn huyện có tổng số 60
trường học, trong đó, mầm non chiếm đông nhất với 21 trường, THCS 15
trường, tiểu học 11 trường. Cái khó nhất đối với GD vùng này chính là
giải quyết bài toán CSVC. Toàn huyện có 689 phòng học thì có tới 238
phòng học tạm, nhà ở công vụ của GV cũng có 126 phòng là nhà tạm, chưa
được kiên cố hóa 100%. Đến thăm trường THCS Phố Lồ với 422 HS (Tiểu học
288HS), thuộc địa bàn xã biên giới, với 12 thôn bản vẫn chưa đủ điều
kiện để tách ra khỏi khối Tiểu học. Toàn trường có một điểm trường
chính và ba điểm trường lẻ. Riêng HS THCS được về học ở trường chính.
CSVC có 25 phòng học nhưng diện kiên cố có 14 phòng, số còn lại thuộc
bán kiên cố và 7 phòng học tạm. Ngôi trường này vẫn chưa có phòng thư
viện và thí nghiệm. Những bộ thiết bị dạy là học của trường có nhưng
rơi vào tình trạng không đồng bộ vì đã sử dụng quá nhiều năm, hư hỏng,
thất thoát.
Đường đến huyện Mèo Vạc, địa hình bị chia cắt bởi núi non hiểm trở.
Những đồng nghiệp làm báo lâu năm của Hà Giang dù đã lường trước được
đường đi khó khăn đến nhường nào, đã thực hiện nhiều chuyến đi công
tác, song có người vẫn bị choáng bởi đường nhiều cua đổ đèo. Chính vì
thế, có đoạn đường lái xe chỉ đi với tốc độ 20km/giờ. Chẳng khác Hoàng
Su Phì là mấy, Mèo Vạc, Đồng Văn, Xín Mần... cũng có chung bài toán khó
giải về CSVC trường học. Cảnh phòng học tạm làm bằng tranh tre vách nứa
vẫn hiện hữu trong bức tranh GD tổng thể. Từ trung tâm của huyện Xín
Mần, vào Pà Vầy Sủ, rồi ngược con đường ngoằn nghèo bên sườn núi, chúng
tôi cũng đến được bản Khấu Sỉn. Không khó để nhận ra lớp học, vì màu
vàng đặc trưng của đất nện, tiếng đánh vần ê a của trẻ em đồng bào
Mông. Lớp học có 4 phòng, trong đó 2 phòng dành cho lớp 2 và lớp 3, hai
phòng còn lại là chỗ ở của 3 cô giáo, được lợp bằng tấm lợp xi măng. Cả
ngôi trường này có ba cô là cô Tuyết, cô Thanh dạy lớp 3, và cô Cúc dạy
lớp 2.
Ở điểm trường tiểu học Khấu Sỉn- Xín Mần chưa có điện nên lớp học
phải để nhiều chỗ trống lấy ánh sáng tự nhiên cho HS có được ánh sáng
học bài. Do đó, hễ trời cứ động mưa là hắt đầy nước vào lớp. Nhưng khổ
nhất vẫn là mùa đông, những cơn gió lạnh buốt thổi vào khiến cả cô và
trò tím tái vì rét. Lớp học mầm non của Khấu Sỉn, cách các lớp tiểu học
không xa. Nói là lớp nhưng được ghép bằng những tấm phên nứa do gia
đình phụ huynh đóng góp đan, giúp dựng phòng học cho con em…vv. Nhờ
thầy, cô giáo thay phiên nhau từ Pà Vầy Sủ lên cắm tại 7 bản khác của
xã nên từ một xã trước đây từng liệt vào danh sách trắng về GD của Xín
Mần, nay các lớp học đã phủ kín các bản. Bản thân các thầy cô, vẫn sống
trong những căn nhà chật chội, chưa được kiên cố hóa 100%. Vậy mà,
chính từ những vùng đất ấy, mầm xanh GD vẫn đang đâm chồi, nảy lộc. Chỉ
tính riêng huyện Hoàng Su Phì, năm học trước có tới 868 HS trúng tuyển
vào các trường ĐH, CĐ quốc gia, 969 em trúng tuyển vào các trường
chuyên nghiệp của tỉnh.
Duy trì sĩ số bằng nội trú dân nuôi
Với đặc thù địa hình miền núi giao thông đi lại khó khăn, dân cư
sống thưa thớt, điều kiện kinh tế chưa thể đáp ứng đầy đủ các điều
kiện để giúp ngành GD phát triển, do đó, nhiều địa phương, trong đó có
Hà Giang đã chọn mô hình nội trú dân nuôi. Chính vì thế, trong câu
chuyện kể, Giám đốc Sở GD - ĐT Hà Giang đã nhấn mạnh: Áp dụng mô hình
này, vừa giúp GD Hà Giang duy trì sĩ số, giảm mức thấp nhất HS bỏ
trường, bỏ lớp; mặt khác HS được tập trung ăn ở gần trường học sẽ tạo
điều kiện cho các em ganh đua trong học tập, để nâng cao dần chất
lượng. Hiện nay, mô hình trường, lớp nội trú dân nuôi đang tiếp tục
được Hà Giang nhân rộng và phát triển. Đây chính là một trong những
giải pháp quan trọng giúp GD Hà Giang duy trì được sĩ số HS ra lớp gần
100%, nâng dần chất lượng GD toàn tỉnh.
Mỗi huyện, người dân tổ chức nhiều hình thức đóng góp khác nhau đã
tạo nên một hệ thống các trường nội trú dân nuôi. Trong các trường này,
người dân cùng nhau đầu tư xây dựng nhà ở, tổ chức nuôi ăn cho học sinh
để các em yên tâm ở lại trường học tập. Nhiều năm qua, mô hình này đã
đóng góp một phần quan trọng trong việc duy trì sĩ số học sinh. Đồng
Văn nổi tiếng với hình thức tổ chức lớp học nội trú dân nuôi được cụ
thể hoá ra bằng Nghị quyết của Hội đồng nhân dân xã. Phụ huynh HS thay
phiên nhau tới điểm trường để nấu ăn cho HS các lớp. Cách làm này đã tỏ
ra khá hiệu quả trong việc huy động các em tới trường và sĩ số học sinh
cũng được duy trì ổn định, chất lượng giáo dục được nâng lên đáng kể do
các em có nhiều thời gian dành cho việc học hành.
Tại huyện Đồng Văn, hình thức tổ chức lớp học nội trú dân nuôi
được cụ thể hoá ra bằng Nghị quyết của Hội đồng nhân dân các xã. Theo
đó, mỗi hộ, bất kể có con em theo học hay không, đều phải nộp một khoản
lương thực qui ra ngô, nguồn sống chính của cư dân cao nguyên đá. Từ
đó, các xóm trong mỗi thôn bản lần lượt thay nhau tới điểm trường chính
(nơi tập trung học sinh) để nấu ăn cho các em.
GD Hà Giang còn nổi tiếng trong chuyện mở lớp bổ túc- cách đi tắt khi làm phổ cập.
Để đảm bảo được đủ số lượng GV cho cả lớp phổ thông lẫn bổ túc,
Giám đốc Sở GD Hà Giang Lương Văn Soòng cho biết: Chúng tôi thực hiện
việc luân chuyển giáo viên từ vùng thấp lên vùng cao. Huyện vùng thấp
nào đã hoàn thành phổ cấp THCS trước thì điều chuyển một số GV lên tăng
cường cho các huyện vùng cao đang làm phổ cập một thời gian.
Tình người cắm bản
Ở đồn biên phòng Lũng Cú ai cũng nhắc đến tên cô giáo Vũ Hồng Duyên
người Vị Xuyên, đẹp người đẹp nết. Tốt nghiệp ĐHSP Thái Nguyên, Duyên
đã về và tự gắn kết mình với các em HS Lũng Cú. Duyên tâm sự: Dạy học ở
miền núi cao nhiều khi đi vận động HS ra lớp phải cuốc bộ cả ngày trên
các mỏm núi cao. Nhìn thì thấy nhà, tưởng gần lắm nhưng để đến được nhà
HS chí ít cũng đi nửa ngày đường. Với lòng yêu nghề, quyết tâm gieo chữ
cho con em đồng bào dân tộc thiểu số, giờ đây cô Duyên được bà con
quanh vùng coi như người nhà, được mời ăn cùng mâm với những người đàn
ông Mông, dù tục lệ phụ nữ Mông phải ăn riêng mâm vẫn còn.
Trưởng phòng GD huyện Xín Mần kể, xã Pà Vầy Sủ có 29 GV. Ngày lên
với GD Xín Mần, tất cả họ đều còn rất trẻ, chưa lập gia đình. Nhưng đến
nay, nhiều thầy, cô giáo đã nên vợ, nên chồng với tâm nguyện gắn bó
suốt đời mình với Pà Vầy Sủ, đặc biệt có 3 đôi vợ chồng đã quyết định
gắn bó lâu dài với mảnh đất gian khó này. Như vợ chồng thầy Thèn Văn
Tính. Thầy Tính đã xung phong lên Pà Vầy Sủ từ năm 1994. Cô Diễm cũng
là giáo viên ở dưới xuôi lên. Giờ đây họ coi nơi đây như quê hương thứ
hai để gắn kết cuộc đời mình với nghề dạy học. Vợ chồng thầy Đào Văn
Chí và cô Đào Thị Hiệp cùng quê Chiêm Hóa, Tuyên Quang, xung phong lên
Pà Vầy Sủ. Cô Hiệp dạy ở Trung tâm còn thầy Chí dạy trong lớp cắm bản
Tả Lử Thận. Mang tiếng hai vợ chồng cùng dạy một xã, nhưng chỉ cuối
tuần gia đình họ mới được đoàn tụ bởi lớp cắm bản ở vùng sâu, đi lại
khó khăn.
Hệ thống các trường PTDT nội trú huyện cũng là một trong số lực
lượng nòng cốt đem lại chất lượng GD cho Hà Giang thay da đổi thịt. Như
trường PTDT nội trú huyện Xín Mần tự hào với hơn 30 năm xây dựng và
phát triển, đã có 6.304 học sinh thuộc 11 dân tộc Tày, Mông, Dao, Nùng,
Kinh, La Chí, Phù Lá, Pà Thẻn, Hoa, Mường, Sán Dìu về đây học tập.
Nhiều em từ mái trường này đã trưởng thành và trở thành cán bộ chủ chốt
của xã, huyện, tỉnh... một số trở thành giáo viên và đã quay lại trường
tiếp tục sự nghiệp “trồng người”.
Vũ Kiệt
Theo Báo Giáo Dục & Thời Đại