HP (Horse power, mã lực - sức ngựa) là một đơn vị khác của công suất. Có lẽ không khó để tìm được câu trả lời cho câu hỏi trên trong các sách giáo khoa, từ điển vật lý cũng như các tài liệu khác. Tuy nhiên, trong các tài liệu trên ở Việt Nam, câu trả lời lại không giống nhau!

Trước hết chúng ta hãy đi tìm câu trả lời trong các sách giáo khoa Vật lý

Ở cấp THCS, trong SGK vật lý lớp 8 do Vũ Quang tổng chủ biên, Bài Công suất, ở trang 54, ghi: "Đơn vị công suất ngoài oát (W) còn có mã lực (sức ngựa). Mã lực là đơn vị cũ để đo công suất, trước đây rất thông dụng, nay ít dùng. Một mã lực Pháp (kí hiệu CV) xấp xỉ bằng 736W, còn một mã lực Anh (Kí hiệu HP) xấp xỉ bằng 746W).

Sách giáo khoa Vật lý 10 nâng cao (Nguyễn Thế Khôi tổng chủ biên), NXB Giáo dục 2006,2007,2008 Bài 33: Công và công suất, Trang 157 viết:
1 mã lực(HP) có giá trị = 736 W

Sách giáo khoa Vật lý 10 chương trình chuẩn (Lương Duyên Bình tổng chủ biên) NXB Giáo dục 2006,2006,2007,2008 Bài 24: Công và công suất Trang 131 ghi rõ:
Ở nước Anh: 1 mã lực = 1 HP = 746W.

Sách giáo khoa Vật lý 10 (Dương Trọng Bái - Tô Giang - Nguyễn Đức Thâm - Bùi Gia Thịnh) trước năm 2006, trang 139 dùng 1 HP = 736 W!

Tiếp tục đi tìm câu trả lời trong một cuốn từ điển Vật lý

Cuốn Từ điển giáo khoa Vật lý - Dương Trọng Bái, Vũ Thanh Khiết đồng chủ biên, NXB Giáo dục 12/2007, trang 414 có ghi 1HP 736W.

Tìm câu trả lời trong rất nhiều tài liệu tham khảo môn vật lý THCS, THPT có sách viết 1HP = 746W, phần nhiều sách viết 1HP = 736W.

Thử tìm câu trả lời trong các tài liệu tham khảo nước ngoài. Cuốn PHYSICS của Cutnell and Johnson, Fundamental of physics của David Halliday, ... phần công suất (Power) đều ghi 1HP = 746 W.

Vậy đâu là câu trả lời đúng?

Như vậy từ bậc THCS học sinh đã được biết về mã lực, sức ngựa (HP - Horse power). Và giá trị đúng đã được chỉ ra trong SGK Vật lý lớp 8 do Vũ Quang tổng chủ biên, Bài Công suất, ở trang 54, "Đơn vị công suất ngoài oát (W) còn có mã lực (sức ngựa). Mã lực là đơn vị cũ để đo công suất, trước đây rất thông dụng, nay ít dùng. Một mã lực Pháp (kí hiệu CV) xấp xỉ bằng 736W, còn một mã lực Anh (Kí hiệu HP) xấp xỉ bằng 746W).

Sách giáo khoa Vật lý 10 chương trình chuẩn (Lương Duyên Bình tổng chủ biên) NXB Giáo dục 2006, tái bản 2007, 2008. Bài 24: Công và công suất Trang 131 cũng ghi rõ:

Ở nước Pháp:
1 mã lực = 1 CV = 736W
Ở nước Anh:
1 mã lực = 1 HP = 746W

Như vậy không có sự mâu thuẫn với SGK THCS (Đúng ra phải viết xấp xỉ bằng thì chính xác hơn). Trong các tài liệu vật lý của các nước cũng dùng đơn vị HP và CV như sách giáo khoa Vật lý 10 chương trình chuẩn (Lương Duyên Bình tổng chủ biên)

Và sách giáo khoa Vật lý 10 nâng cao (Nguyễn Thế Khôi tổng chủ biên) NXB Giáo dục 2006, tái bản 2007, 2008 ,sách Vật lý 10 cũ, từ điển giáo khoa vật lý và một số sách tham khảo là mâu thuẫn với các sách giáo khoa lớp 8 bậc THCS và Sách giáo khoa Vật lý 10 chương trình chuẩn (Lương Duyên Bình tổng chủ biên) (Và chưa chính xác, cần chỉnh sửa lại cho đúng).

Sửa chữa như thế nào?

Phát hiện ra điều này, tôi cũng đã gửi email đến mục góp ý chỉnh sửa sách giáo khoa của nhà xuất bản giáo dục và tới Vụ giáo dục Trung học, Bộ giáo dục và đào tạo đề nghị sửa chữa. Ngày 30.3.2009 tôi đã nhận được ý kiến phản hồi của Vụ giáo dục Trung học, Bộ giáo dục và đào tạo trả lời đã họp với Chủ biên, Tác giả và Ban Biên tập sách Vật lí của Nhà xuất bản Giáo dục và đã tiếp thu những nội dung chủ yếu để chỉnh sửa SGK biên soạn theo Chương trình nâng cao (GS.TSKH Nguyễn Thế Khôi chủ biên). Nội dung chỉnh sửa đã thể hiện trong SGK tái bản sử dụng từ năm học 2009-2010!

Kiểm tra Sách giáo khoa Vật lý 10 nâng cao (Nguyễn Thế Khôi tổng chủ biên) tái bản năm 2009, Bài 33: Công và công suất Trang 157 tôi thấy đúng là đã có sự sửa đổi, viết:

1 mã lực (CV) có giá trị = 736 W

(Do sách chỉ viết là tái bản nên giáo viên và học sinh không mấy người biết là sách đã được sửa chữa!). Tuy nhiên theo tôi đã chỉnh sửa thì nên chỉnh sửa cho trọn vẹn, viết thêm vài chữ 1HP = 746W thì hay hơn!
Như vậy sách giáo khoa đã được sửa chữa. Còn các sách khác liệu sai sót trên có được sửa chữa không?

Ai là người sẽ bị thiệt thòi?

Sách giáo khoa là "thánh kinh", là chuẩn, học sinh phải học và giáo viên phải học và dạy theo đúng, không được sai so với sách giáo khoa. Ba năm 2006,2007,2008 học sinh học theo chương trình nâng cao đã bị dạy sai dẫn đến hiểu sai mà không được đính chính. Hàng chục nghìn bản sách tham khảo khác đã được in sai và cũng từng ấy các em học sinh, và giáo viên đã, đang và có thể sẽ vẫn bị hiểu sai!

Đề nghị

Có lẽ đây nội dung tôi đề cập trong bài viết này chỉ là một chi tiết rất nhỏ. Nhưng đã là kiến thức dạy cho các em học sinh hoặc truyền bá trong xã hội thì cần chính xác. Do đó khâu thẩm định sách là rất quan trọng và chúng ta cần làm tốt hơn việc này, cũng cần có hình thức xử lý đối với những trường hợp viết sách sai (Xử phạt, thu hồi, yêu cầu đính chính ...) vì có thể nó ảnh hưởng không những chỉ một thế hệ!

 Nguyễn Quang Đông

Đại học Thái Nguyên

Theo CENTEA